Kunnen adolescenten de voordelen van sociale media benutten en tegelijkertijd de schadelijke gevolgen beperken?
Een onderzoek naar de psychologische basisbehoeften online en offline.
In dit doctoraat wordt onderzocht hoe jongeren hun psychologische basisbehoeften aan autonomie, verbondenheid en competentie kunnen vervuld krijgen online, via sociale media en in offline contexten zoals school en de vrije tijd. Er wordt gekeken naar relatieve – positieve en negatieve – invloed van beiden en de interactie tussen beiden.
Meer informatie
Doelstellingen
In dit doctoraatsonderzoek staat de rol van psychologische basisbehoeften (autonomie, competentie en verbondenheid) centraal in de relatie tussen sociale media en het welzijn van jongeren. Jongeren brengen vandaag een aanzienlijk deel van hun tijd online door, maar in welke mate kunnen ze daar hun behoeften bevredigen – en lopen ze tegelijk risico op frustratie? Dit onderzoek onderzoekt of online behoeftebevrediging en -frustratie unieke effecten hebben op verschillende aspecten van welzijn en slaap, en hoe deze zich verhouden tot offline ervaringen.
Een belangrijk aandachtspunt is of behoeftebevrediging online negatieve effecten van schermtijd op welzijn kan bufferen, wat de klassieke focus op "tijd beperken" in vraag stelt. In plaats daarvan wordt onderzocht of het verbeteren van de kwaliteit van online ervaringen – zoals het gevoel erbij te horen, zichzelf te kunnen zijn, of ergens goed in te zijn – een gezondere omgang met sociale media mogelijk maakt.
Ten slotte verkent het doctoraat of interventies in de offline leefwereld, zoals jongeren leren hun vrije tijd zo in te vullen dat hun psychologische behoeften vervuld worden (need crafting), kunnen leiden tot een verminderde drang naar sociale media als vervangmiddel.
Centrale onderzoeksvragen
- Kunnen jongeren hun behoeften bevredigen op sociale media, en lopen ze een risico voor behoeftefrustratie online?
- Welk domein weegt het meeste door op verschillende facetten van hun welzijn en slaap? Online (sociale media) of offline?
- Kunnen de negatieve effecten van de tijd die iemand doorbrengt op sociale media gebufferd worden als ze veel online behoeftebevrediging ervaren?
- Als we jongeren willen aanleren om gezonder om te gaan met sociale media, focussen we dan best enkel op de tijd beperken of ook op hun behoefte-ervaringen verbeteren?
- Wanneer we inzetten op het verbeteren van de behoefte-ervaringen van jongeren in de vrije tijd (need crafting), kan dit resulteren in minder nood aan sociale media gebruik?
Publicaties
Maerevoets, M., Van de Casteele, M., Van de Putte, E., Debeer, D., Hoorelbeke, C., Vansteenkiste, M., & Koster, E. (2024). Causal effects of social media use on self-esteem, mindfulness, sleep and emotional well-being: A Social Media Restriction study. OSF.
Van De Casteele, M., Flamant, N., Ponnet, K., Soenens, B., Van Hees, V., & Vansteenkiste, M. (2023). Adolescents’ mental health in the social‐media era: The role of offline and online need‐based experiences. Journal of Adolescence, 96(3), 612–631. https://doi.org/10.1002/jad.12286
Van de Casteele, M., Soenens, B., Ponnet, K., Perneel, S., Flamant, N., & Vansteenkiste, M. (2024). Unraveling the role of social media on adolescents’ daily goals and affect: the interplay between basic psychological needs and screen time. Interacting With Computers. https://doi.org/10.1093/iwc/iwad055
Van de Casteele, M., Waterschoot, J., Anthierens, S., DeSmet, A., Galand, B., Goossens, H., Morbée, S., & Vansteenkiste, M. (2022). Saliva testing among teachers during the COVID-19 pandemic: Effects on health concerns, well-being, and precautionary behavior. Social Science & Medicine, 311, 115295. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2022.115295