Wetenschappelijke rapporten

Het welbevinden en de motivatie van leerkrachten zijn uitermate belangrijk binnen een schoolomgeving. Leerlingen hebben er alle baat bij dat hun leraren gemotiveerd zijn en zich goed voelen op school. Om het functioneren van leraren in kaart te brengen en onderzoek te doen naar de faciliterende rol van directies en de schoolorganisatie werd in het voorjaar van 2025 de Motivatiemonitor voor de eerste maal gelanceerd. Deze bevraging brengt zowel organisatiekenmerken, de psychologische basisbehoeften en een resem wenselijke (bijv. jobtevredenheid en vitaliteit) en onwenselijke (bijv. burn-out, verloopintentie) uitkomsten in kaart.

Het gebruik van smartphones in de klas zorgt al jaren voor discussie in het onderwijs. Op 20 december 2024 besliste het Ministerie van Onderwijs dat vanaf september 2025 een totaalverbod op smartphones en smarttoestellen wordt ingevoerd in het basis- en secundair onderwijs (met uitzondering van de derde graad). Scholen krijgen daarbij de ruimte om zelf te bepalen hoe ze dit verbod handhaven.

Deze draagvlakmonitor voor de klimaattransitie of kortweg ‘Draagvlakmonitor' is een belangrijk beleidsinstrument in het behalen van de Vlaamse klimaatdoelstellingen. Een aanzienlijk deel van deze doelstellingen (40-70% volgens het recentste IPCC-rapport) kan gerealiseerd worden door collectieve gedragsverandering in de samenleving. Het is dan ook cruciaal om het draagvlak voor de klimaattransitie en hoe het evolueert bij de bevolking te monitoren en inzicht te verwerven in de psychologische processen die kunnen bijdragen aan een versterking ervan.

Marathonlopers bereiden zich grondig voor op een wedstrijd. Niet enkel fysiek, maar ook mentaal: ze beschikken over psychologische strategieën om zich door moeilijke momenten heen te bijten. Ze hebben ook een tactisch plan: ze delen hun wedstrijd goed in op basis van parcourskennis en de tegenstand. De gehele bevolking loopt nu reeds meer dan 5 weken een collectieve marathon. Ze was niet voorbereid op deze uitzonderlijke gebeurtenis: geen fysieke training, geen mentale ondersteuning voor de race, geen tactisch plan hoe we kunnen volhouden tot de finish. Terwijl een marathonloper er alleen voor staat en zichzelf dient te motiveren, kunnen wetenschappers en politici het voortouw nemen in het motiveren en aansturen van de bevolking. Dat is een voordeel. Motiverend leiderschap is vandaag meer dan ooit nodig, want het motivationeel draagvlak bij de bevolking slinkt de laatste tien dagen snel. Dit tonen de resultaten uit de ‘Hoe stel jij het in uw kot’-studie aan de UGent aan. Om de motivationele intuïtie van wetenschappers en politici aan te scherpen, stelden we een checklist samen met 18 aanbevelingen voor motiverende communicatie.

De coronamaatregelen beginnen hun psychische tol te eisen. Er treedt een coronavermoeidheid op, waarbij sommigen beginnen te hunkeren naar hun oude, normale leven. Hoewel we door de overheid en wetenschappers worden opgeroepen om vol te houden, vergt volharden meer en meer energie. Sommigen verliezen al eens hun zelfbeheersing en springen nonchalanter met de maatregelen om. De vraag is dan ook hoe we onze eigen energietank kunnen vullen. Op basis van de lopende coronastudie ‘Hoe stel jij het in uw kot?’ blijkt dat investeren in je eigen psychologische behoeftes aan autonomie, verbondenheid en competentie onze veerkracht verhoogt en ons wapent tegen coronavermoeidheid.

Afgelopen weekend ontstond er discussie over de precieze invulling van bepaalde maatregelen, zoals de vraag wie kan uitrusten op een bankje in een park. Omdat verschillende politici en wetenschappers hun mening gaven, zorgde dit voor enige verwarring bij de bevolking. Het is cruciaal dat bij het verfijnen en straks afbouwen van de maatregelen er helder wordt toegelicht wat van de bevolking wordt verwacht en waarom bepaalde inspanningen nodig blijven. Volgens de resultaten van de coronastudie van de Universiteit Gent is dit cruciaal om de bevolking gemotiveerd te houden om de maatregelen trouw na te leven tot op het einde van lockdown.

Om grootse prestaties neer te zetten moeten topsporters dagelijks trainen en zich goed verzorgen. Hun motivatie speelt hierin een sleutelrol. Zonder een grote dosis gezonde motivatie houden ze hun veeleisende trainingsritme niet vol. Ook in deze coronatijden wordt de motivatie van de bevolking om zich aan de voorgeschreven maatregelen te houden op de proef gesteld. Een studie, die wij vanuit de Universiteit Gent hebben opgezet, toont aan dat het met onze duurzame motivatie vandaag globaal goed zit, al zijn er verschillen tussen mensen. Dit is goed nieuws want motivatie is een goede voorspeller voor de mate waarin we de maatregelen opvolgen en dus de verspreiding van het virus kunnen inperken. Als uit de dagelijkse motivatiemeting blijkt dat onze motivatie begint te slabakken, dan kan de overheid via gerichte, motiverende communicatie bijsturen.